Blog

Klima montajı, cihazın verimli çalışması ve uzun ömürlü olması için son derece önemlidir. Yanlış veya eksik yapılan bir montaj, hem konforu olumsuz etkiler hem de enerji tüketimini artırarak maliyetleri yükseltir. Ev tipi klimalar genellikle split (duvar tipi) sistemler olup iç üniteleri ve dış üniteleri bulunmaktadır. Bu iki ünite, aralarındaki bakır boru ve elektrik kabloları vasıtasıyla birbirine bağlıdır. Aşağıda bir apartman cephesine monte edilmiş birden çok split klima dış ünitesini görmektesiniz.
Şekil 1: Çok katlı bir bina duvarına monte edilmiş birkaç adet dış ünite.

Görüldüğü gibi her apartman dairesinin dış duvarına, iç ünitenin bağlantı hattı ve kabloları üzerinden klimanın motor gücünü barındıran dış ünite yerleştirilir. İç ünite ise duvar iç yüzeyine montaj plakası yardımıyla sabitlenir ve klimanın soğuk/ sıcak hava dağıtımını gerçekleştirir. Ev tipi klimalar arasında split sistemlerin yanı sıra pencere tipi (tek parça) modeller de bulunur. Pencere tipi (tek mahalli) klimalarda tüm ünite tek parçadır ve pencere veya duvara açılan büyük bir delikten geçecek şekilde sabitlenir. Aşağıdaki fotoğrafta, duvara sabitlenmiş tipik bir tek mahalli klima ünitesinin dış kısmı görülmektedir. Bu tür klimalarda iç ve dış ünite ayrı olmamakla birlikte, montaj sırasında delik açma, sabitleme ve elektrik bağlantısı benzer dikkatle yapılmalıdır.
Şekil 2: Duvara monte edilmiş tek mahalli (pencere tipi) bir klima ünitesinin dış kısmı.

Ev tipi klimaların montajı, düzgün hava akışı, sıvı drenajı, elektrik ve soğutucu hatları gibi birçok faktöre bağlıdır. Doğru montaj için öncelikle klimayı kullanacağınız ortama uygun kapasite ve tip seçimi yapılmalı, ardından iç ve dış ünitelerin yerleri belirlenmelidir. Montaj işlemleri yüksek hassasiyet gerektirdiğinden, genellikle yetkili teknik personel tarafından gerçekleştirilmesi önerilir.

Gerekli Alet ve Malzemeler

Klima montajı, özenli bir çalışma planı ve uygun ekipman gerektirir. Aşağıdaki tabloda ev tipi split klima montajında yaygın olarak kullanılan başlıca malzeme ve aletler ile amaçları özetlenmiştir:

Bu liste kapsamlı olmakla birlikte, montaj yapılacak ortamın yapısına göre ek malzemeler de gerekebilir. Örneğin betonarme duvarlarda kullanılması için beton dübeller, pencere tipi klimalarda cephe delme gereçleri vb. düşünülmelidir. Tüm aletlerin sağlam ve uygun ölçekte olması, montajın güvenliği için önemlidir.

Montaj Öncesi Hazırlık ve Güvenlik

Klima montajına başlamadan önce kesinlikle cihazın çalıştığı elektrik devresinin kapatılması gereklidir. Hem güvenliğiniz hem de cihazın zarar görmemesi için tüm elektrik bağlantıları kapalı olmalıdır. Ayrıca montaj sırasında yüksek yerlere erişim gerektiğinden sağlam bir merdiven veya iskele kullanılmalı, varsa montajdan önce çevreye düşebilecek taş veya cam kırıkları toplanmalı, çalışma alanı düzenlenmelidir.

Klima montajı bir ekip işi olabilir. Özellikle dış üniteyi yerleştirmek için iki veya daha fazla kişiye ihtiyaç duyulabilir. Montaj işine başlamadan önce iç ünitenin ve dış ünitenin montaj şablonları ile yerleri kesinleştirilir. İç ünite için montaj plakası duvarda, dış ünite için konsol askı elemanı veya beton kaide yeri ölçülüp işaretlenir. Bu plana göre gerekli elektrik altyapısının (klima hattı için kablo çekimi, sigorta ve toprak hattı) hazır bulundurulduğundan emin olunmalıdır. Güç kablosunun hem iç üniteden hem de gerekirse dış üniteden beslenmesi gerekebileceği için, klima montajı öncesi bir elektrikçiyle birlikte uygun kesit ve sigortalı bir hat çekilmelidir. Genellikle klima için ayrı bir şalter sigortası kullanılır; klima doğrudan fişe değil, bu özel devreye bağlanmalıdır.

Güvenlik önlemleri olarak şunlar önemlidir: İç ünite montajı sırasında montaj plakası sağlam bir duvara asılmalı, gevşek sıva veya ince duvarlar tercih edilmemelidir. Dış ünite sabitlenecek askıların mutlaka hava akımını engellemeyecek ve titreşim yaymayacak şekilde dengeli olması gerekir. Ayrıca montaj sırasında elektrik bağlantıları yetkisiz kişilerce yapılmamalı, klimaya giden hattın enerjisi tamamen kesilmelidir.

Montaj Yeri Seçimi

İç Ünite Konumlandırma: İç ünite için doğru yeri seçmek, klimadan en yüksek verimi almanın temelidir. İç ünite doğrudan güneş ışığı almayan, hava akışını engellemeyecek bir konuma yerleştirilmelidir. Yani ünite, önüne perde veya mobilya gibi engeller gelmeyecek şekilde açık bir duvara monte edilmelidir. Yere yakın duvarlar genellikle tercih edilmez; çünkü soğuk hava aşağıya indiği için ısıtma modunda ünite çok yüksekte olmalıdır, soğutma modunda ise ünite altına yerleşecek eşyalar üflenen havayla doğrudan temas eder. En uygun iç ünite yüksekliği, tavandan 15-20 cm ve zeminden 2 metre civarı bir yükseklik arasıdır. Ayrıca iç ünitenin bakır hat ve kablolarının dışarıya çıkacağı boru geçiş deliği, montaj plakası alt bacağının yaklaşık 15 cm kadar yanında açılır (Koçtaş adım 5). Bu delik, iç ve dış ünite arasındaki bakır borular, kondenzat hortumu ve elektrik kabloları için kanaldır.

Dış Ünite Konumlandırma: Dış ünite, dairenin dış cephesine ya da uygun bir balkon/teras bölümüne monte edilir. Montajı kapalı alanlara, başka yapılarla çok yakın bir mesafeye ve doğrudan güneş ışığına maruz kalacak şekilde yapılmamalıdır. Yani dış ünitenin etrafında hava akımı kolayca olmalı, çıkış yaptığı sıcak hava rahatça dağılabilmelidir. Komşuları rahatsız etmemek için, dış ünite yatak odası ve benzeri sessiz odalardan uzak, egzoz fanlarından ve başka ısı kaynaklarından (sobadan çıkan duman, kalorifer bacası gibi) uzakta bir noktada konumlandırılmalıdır. Dış ünite genellikle yere veya duvara monte askıya yerleştirilir. Duvara monte edilecekse, kullanılacak askı takımının ve duvarın sağlamlığı çok önemlidir. Genellikle yükün en az beş katını taşıyabilecek nitelikte metal askı tercih edilir. Zemine konacaksa, ünite yerden en az 10 cm yüksekliğe beton veya metal bir kaide üzerine sabitlenir; böylece yağmur/kar suyu ve ani su birikimi önlenir. Zemine montajda zeminin eğimsiz ve düzgün olması, suların basınca uğramadan tahliye olmasını sağlar. Dış ünite kesinlikle titremeyecek şekilde kauçuk titreşim takozları veya levhalar aracılığıyla sabitlenmeli, cıvata/vidalarla iyice sabitlenmelidir.

Montaj yeri seçiminde ayrıca bakım, tamir ve olası sökümün rahatça yapılabileceği bir alan olmasına dikkat edilmelidir. Duvar tipi asma montajda ünite, kiriş veya kolonların bulunduğu yeri tercih etmeli, ortada kalmamalıdır; böylece titreşim sesi daha az iletilir. Güneş ışığı almayan, gölge kalan bir cephe seçilmesi klima verimini artırır; çünkü doğrudan güneş alan bir dış ünite kompresörü daha çok ısınacak ve soğutmak için daha fazla enerji harcanacaktır. Bütün bu kriterler göz önüne alınarak, iç ve dış ünitelerin montaj yerleri işaretlenmeli ve montaj plakası/askısı oraya sabitlenmelidir.

Klima Montajı Adımları

Klimanın montajı, planlama ile başlar ve adım adım ilerler. Aşağıda tipik bir split klima montajının temel aşamaları listelenmiştir. Her adım özenle uygulandığında klima güvenli bir şekilde kurulur.

1. İç Ünite için Duvarın Hazırlanması ve Montaj Plakasının Sabitlenmesi: İç ünitenin monte edileceği duvarda, uygun yükseklikte montaj plakası için yatay çizgi çizilir. Su terazisi kullanılarak plakanın kesinlikle düz olduğu kontrol edilir. Düzgün hizalanmış plaka, daha sonra farklı uzunluktaki bakır boruların ve drenaj hortumunun eğimle geçebilmesi için hafifçe eğimli monte edilebilir (suyun iç ünite yönünden dışa akışı için). Montaj plakası konumlandırıldıktan sonra vida ve matkapla duvarda delikler açılır ve uygun çapta dübeller çakılarak plaka vida ile sabitlenir. Plakanın alt bacağı civarında 15–20 cm aşağıda boru geçiş deliği işaretlenip delinmelidir (Koçtaş adım 5). Bu delik duvardaki farktan dışarı geçecek boru ve kablolar için açılırken, hafif bir eğimle dış tarafa doğru verilir. Oluşan deliğin çevresi silikon veya yalıtım malzemesi ile kapatılarak su sızdırmaz hale getirilmelidir.
2. Dış Ünite Askı Takımının Montajı: Dış ünite için planlanan yere uygun askı takımı veya beton kaide yerleştirilir. Eğer duvara asma askısı kullanılacaksa, askının da su terazisi ile düzeyde olmasına dikkat edilir. Askı montajında da uygun dübel ve vidalar kullanılmalı, hava basıncına ve klimadaki titreşimlere dayanıklı olmalıdır. Talebe göre, dış ünitenin altına levha veya kauçuk takoz konularak titreşim sönümlenebilir. Zemin montajında kaide altı yalıtımı ve seviye kontrolü yapılır.
3. Bakır Boru, Elektrik Kabloları ve Drenaj Hortumunun Hazırlığı: İç ve dış ünite arasındaki mesafe ölçülüp, gerektiği kadar bakır boru kesilir. Kesilen her boru ucuna havşa açılarak pürüzler giderilir. Uçlar, bağlantı elemanlarına sıkı geçecek şekilde flare aparatlarıyla açılarak valf bağlantısına hazır hale getirilir. Drenaj hortumu yeterli uzunlukta kesilerek ucuna dirsek takılabilir, ünite drenaj çıkışına düzgün bağlanır. Elektrik besleme kablosu da gerekli uzunlukta çekilir. Tüm boru ve kablo grubu, PVC spiral veya bantla bir arada toparlanır; bu grup duvardaki delikten iç ünite montaj plakasına doğru geçirilir.
4. İç Ünitenin Bağlantılarının Yapılması: İç ünite üzerindeki bağlantı kapağı açılarak elektrik ve boru bağlantı noktaları ortaya çıkarılır. İlk olarak elektrik bağlantısı yapılır. Kablo renklere göre klima klemenslerine bağlanır (genellikle kahverengi faz, mavi nötr, sarı/yeşil toprak). Kablolar sıkıca sabitlenip kapağı kapatılır. Ardından kondensat hortumu iç ünite çıkışına geçirilir ve gevşekse kelepçe ile tutturulur. Bakır boru uçları iç ünitedeki flanşlı bağlantı noktalarına yerleştirilir ve flanş somunları anahtar ile sıkılır. Bu esnada boruların dış ünite yönünde güzel bir eğimle duvardan çıktığından emin olunmalıdır. Montaj plakası üzerindeki iç ünite, hortum ve kabloların geçeceği boşluktan yönlendirilerek plakaya takılır ve güvenli şekilde asılır. İç ünite, montaj ayağına otururken sabitleme mandalları yerine oturur ve hafif yukarı kaydırılarak sıkışır. Bu noktada ünite sallanmayacak şekilde tamamen sabitlenmelidir.
5. Dış Ünitenin Tesisata Bağlanması: İç üniteden dışa doğru uzanan bakır borular, kablo ve drenaj hortumu koruyucu kılıf içinde dış üniteye yönlendirilir. Dış ünite konumuna getirildiğinde bakır boru uçları, iç taraftaki vana seti veya servis portları ile uyumlu vana çıkışlarına bağlanır. Önce ince dönüş hattı (sıvı hattı) bağlantısı, ardından kalın gidiş hattı (gaz hattı) bağlantısı yapılır ve flanş somunları sıkılır. Elektrik bağlantısı yapılacaksa dış ünitenin besleme girişi açılır ve kablolar buraya bağlanır. (Bazı modellerde iç ünite üzerinden besleme yapıldığı için ek kablo gerekmez; bu, üretici talimatına göre belirlenir.) Dış ünite üste alındıktan sonra ünitenin askı veya kaide üzerinde dengeli durduğuna emin olunmalı, ek titreşim takozları kontrol edilmelidir.
6. İzolasyon ve Sabitleme İşlemleri: Montajı yapılan boru hattı ve elektrik kabloları iyice yalıtılmalıdır. Bakır borular genellikle kauçuk izolasyon ile kaplanır; bu, hem enerji kaybını önler hem de yoğuşmayı engeller. Drenaj borusu da uygun bant veya izolasyonla desteklenebilir. Tüm boru-kablo grubu, estetik ve sabit görünüm için duvara klips veya bant yardımıyla sabitlenir (örn. her 1–1.5 metrede bir klips). Boruların geçiş yaptığı delik etrafı silikonla doldurularak sızdırmazlık sağlanır. Böylece yağmur suyu veya haşerelerin içeri girmesi önlenir.
7. Vakumlama ve Kaçak Testi: Boru bağlantıları yapıldıktan sonra sistemin hava ve nemden arındırılması için vakum işlemi uygulanır. İç ünitenin servis kapakları açılır, hem gidiş hem dönüş hattı kapatma vanaları kapalı tutulur. Manifold ölçüm cihazı (basınç manifoldu) hortumları serbest tarafına bağlanır ve vakum pompası sisteme bağlanır. Vakum pompası çalıştırılarak yaklaşık 20–30 dakika boyunca sistem vakumlanır; bu sırada iç basınçta ~-760 mmHg civarı çekim sağlanır. Bu işlem, boru hattındaki hava kabarcıklarını ve nemi çeker. Belli bir süre sonra valf kapağı açılarak vakum pompası çıkartılır. Bir süre sonra (örneğin 10 dakika) manometre gözlenerek basınç sabit kalmışsa kaçak olmadığı anlaşılır. Ayrıca vakum valfı içinde azot testi ile kaçak kontrolü de yapılabilir (boru içi nitrojen basılarak sızıntı kontrolü). Kaçak olmadığından emin olduktan sonra gaz dolumu adımına geçilir.
8. Soğutucu Gaz Dolumu: Birçoğu fabrika çıkışında iç üniteye bir miktar gaz ile gelir, ancak ek gaz gerekebilir. Vakum sonrası dış ünitenin servis kapakları açılır. Geri besleme vanaları açılarak sistemin içerisine soğutucu akışkan bırakılır. Bu aşamada klima dolumu için cihazın teknik bilgilerine uygun miktarda gaz eklenmelidir. Fazladan uzun boru hattı çekildiyse, üretici tarafından belirtilmiş ek gaz miktarı ilave edilir. Gerekirse manifold cihazı yardımıyla sistem soğutucu devrede ölçülür. Fazla veya eksik gaz, performansı olumsuz etkilediğinden bu işlem dikkatle yapılmalıdır.
9. Elektrik ve Son Bağlantı Kontrolü: Elektrik bağlantıları tekrar kontrol edilir. Sigorta ve kablo bağlantılarının sağlamlığı, topraklamanın uygunluğu doğrulanır. İç ve dış ünite arasında veri/işaret kablosu varsa (örneğin dijital kumandalar için ortak hat), bu hatın da bağlandığından emin olunur. Elektrik kablolarının gevşek olmaması, faz-nötr durumunun doğru olması çok önemlidir. Klimanın ayrı bir devreden beslendiği kontrol edilip, bağlantılar kapaklı şekilde kapatılır.
10. Test Çalışması ve Final Kontroller: Klima sistemi açılmadan önce tüm bağlantılar son kez gözden geçirilir. Kumandadaki “Mode” tuşu ile soğutma (ve gerekiyorsa ısıtma) modlarına geçilir ve klima çalıştırılır. İlk çalıştırmada klimanın cihaz içinden gelen sıradan sesler çıkarması normaldir; ancak tıkırtı veya yoğun sarsıntı varsa bağlantılar tekrar kontrol edilmelidir. Ortama uygun sıcaklık sağlandığı, iç üniteden soğuk/ılık hava geldiği gözlemlenir. Drenaj borusundan su akışı kontrol edilir. Montaj plakasındaki iç ünite sallanma yapmıyorsa sabitleme yeterli demektir. Eğer her şey yolunda ise klima montajı başarıyla tamamlanmıştır.

Montaj sonrası kullanıcıya klima kumandasının kullanımı, periyodik temizlik ve bakım işlemleri anlatılmalıdır. Genellikle filtri 15-30 günde bir temizletmek, dış ünitenin etrafını temiz tutmak, klimanın kararlı çalışması için önemlidir. Ayrıca üreticinin belirlediği periyodik bakım önerilerine uyulmalı, yılda en az bir kez yetkili servis kontrolü yaptırılmalıdır.

Montaj Sonrası ve Bakım

Montaj tamamlandıktan sonra klimayı kullanmaya başlamadan önce birkaç kontrol daha yapılmalıdır. Öncelikle cihazın enerji tüketimi, soğutma/ısıtma performansı ve ses seviyeleri takip edilmelidir. Klima yanlış bağlanmışsa veya içindeki gaz miktarı eksik/ fazla ise çalışma performansı düşer, enerji tüketimi artar. Bu durumlarda yetkili servis yönlendirilmelidir.

Kullanıcıya şu tavsiyeler verilmelidir: Klima kumandasıyla ideal sıcaklık ayarı yapma, iç ünite hava filtrelerinin düzenli temizliği ve dış ünite etrafındaki çalı- çırpı temizliği gibi basit önlemlerle cihazın verimliliği korunabilir. Klima sökümü gerektiğinde ise tam tersi adımlar izlenir: Gaz toplanır (servis vanaları kullanılarak), güç kabloları kesilir ve üniteler montaj plakalarından çıkarılır. Ancak montaj ve demontaj işlemlerinin uzmanlık gerektiren işlemler olduğu unutulmamalı, mümkünse yetkili teknik servisten yardım alınmalıdır.

Sonuç

Ev tipi bir split klima montajı, doğru malzeme, teknik bilgi ve özenli çalışma gerektiren bir işlemdir. İç ünite ve dış ünite montajları arasındaki koordinasyon, elektrik ve soğutucu devresinin doğru kurulması gibi aşamaların her biri dikkatle tamamlanmalıdır. Klimanın kullanılacağı ortamın özelliklerini iyi analiz ederek iç/dış ünite konumlarını seçmek, enerji verimi ve cihaz ömrü açısından kritiktir.

Özetle klima montajında şu noktalara dikkat edilmelidir: İç ünite duvarda uygun bir yükseklikte ve engelsiz bir alana sabitlenmeli, dış ünite ise iyi havalanan gölge bir noktaya yerleştirilmelidir. Elektrik alt yapısı (kablo ve sigorta) önceden hazırlanmalı, drenaj borusu eğimle bağlanmalı, bakır borular iyi izole edilmelidir. Montaj sırasındaki boruların nitrogen ile sızdırmazlık testi yapılmalı ve vakum işlemi ile sistem içerisindeki hava tamamen çekilmelidir. Tüm bu işlemler sonrası klima test edilip kullanıcı eğitimi verildikten sonra teslim edilmelidir. Bu adımlar titizlikle izlenirse klima uzun yıllar verimli çalışacaktır.

Unutulmamalıdır ki, klimanın garantisi ve güvenliği açısından montaj işleminin yetkili servis veya deneyimli teknisyen tarafından yapılması en sağlıklısıdır.