Blog

Klima montajı, iklimlendirme sisteminin performansını ve ömrünü doğrudan etkileyen kritik bir adımdır. Uygun yapılmayan montaj işlemi, cihazın fazla enerji harcamasına, yeterli serinliği/ısınmayı sağlayamamasına ve sık sık arıza vermesine neden olur. Ayrıca hatalı montaj, yaşam alanında konforsuzluğa ve sağlık sorunlarına yol açabilir. Örneğin iç ünite sürekli doğrudan hava üflerse üşüme veya kas tutulması görülebilir. Klimanın uzun ömürlü ve ekonomik çalışması için montajın her aşaması titizlikle planlanmalı ve yetkili teknik servisler tarafından gerçekleştirilmelidir.

Montaj öncesinde kapsamlı bir keşif yapılmalı, iklimlendirilecek mekanın tüm ihtiyaçları belirlenmelidir. Mekanın metrekaresi, tavan yüksekliği, yalıtım durumu, pencere konumu ve güneşlenme miktarı hesaplanarak gerekli soğutma ve ısıtma kapasitesi belirlenmelidir. Yaklaşık bir örnek vermek gerekirse, 10–15 m² alan için 9.000 BTU/saat, 15–25 m² için 12.000 BTU/saat kapasiteli bir klima tercih edilmesi önerilir. Aşağıdaki tabloda yaygın alanlar için ortalama klima kapasiteleri listelenmiştir.

Bu tablo genel bir kılavuz niteliğindedir; mekan özelliklerine göre kapasite ihtiyacı değişebilir. Örneğin tavanı yüksek veya çok pencereli bir salonda daha güçlü bir klima gerekebilir. Hesaplama yaparken binanın yalıtım durumu ve cihazın kullanım amacı (sadece soğutma mı, yoksa ısıtma da mı) göz önünde bulundurulmalıdır. Daha hassas boyutlandırma için birikimli serinletme yükü analizleri yaptırmak faydalı olabilir.

Montaj yapılacak alanların önceden incelenmesi çok önemlidir. İç ve dış ünitelerin monte edileceği bölgelerde kullanılacak merdiven veya platformun sığabileceği yükseklik, elektrik panosundan gidecek kablo hattının uzunluğu, duvardaki taşıyıcı kolonların konumu tespit edilmelidir. Elektrik altyapısı kontrol edilmeli; klima için ayrı bir sigorta hattı gerekiyorsa montaj öncesi çekilmelidir. Bina açısından izin veya onay gerekliliği varsa (örneğin site yönetimi izni) bunlar önceden temin edilmelidir. Bu ön kontroller, ileride ortaya çıkabilecek sorunların önüne geçerek zamandan ve maliyetten tasarruf sağlar.

Montaj öncesi ayrıca klimanın hangi elektriksel koşullarla besleneceği belirlenmeli; mevcut sigorta ve kablo kesiti kontrol edilmelidir. Eski binalarda gerekli yükseltmeler (örn. sigorta değişimi veya kablo kesiti büyütme) planlanmalıdır. İkinci el klima montajı yapılıyorsa, eski cihazın soğutucu gazının tamamen boşaltıldığından ve tesisatın temizlendiğinden emin olunmalıdır. Her durumda montajı yapacak yetkili servis belirlenmeli ve montaj kaydı sistemlerine kaydedilmelidir.

Montaj Öncesi Hazırlık ve Planlama

Doğru bir klima montajı için planlama aşamasında aşağıdakilere dikkat edilmelidir:

• Mekân analizi: Odanın metrekaresi, tavan yüksekliği, ısı kaybı/ısı kazancı hesaplanarak uygun klima kapasitesi belirlenir. Kapasite seçiminde pencere büyüklüğü, güneşe doğrudan maruz kalma ve içerideki kişi sayısı gibi etkenler göz önünde tutulur.
• Elektrik altyapısı: Montaj bölgesinde ayrı sigorta ile yeterli kesitli enerji kablosu bulunmalıdır. Klimaya özel sigorta (örneğin 16–32 A arası, klimanın kapasitesine göre) ve toprak hattı hazırlanmalıdır. Çok yüksek güçlü klimalar üç fazlı besleme gerekebilir.
• Malzeme tespiti: Gerekli montaj malzemeleri (dübeller, vidalar, boru seti, drenaj hortumu, elektrik kabloları, bantlar, gergi kelepçeleri vb.) önceden temin edilmelidir. Eğer klima ile birlikte montaj kiti (bakır boru, kondens borusu) verilmediyse bunların da eksiksiz bulundurulması gerekir.
• Gerekli araçlar: Matkap, somun anahtarları, boru kesici ve bükücü, kaynak ekipmanı, vakum pompası, manometre, seviye terazisi gibi araçların hazır edilmesi şarttır. Örneğin oksijen asetilen kaynak seti veya profesyonel bakır boru kaynak brülörü, kaliteli vakum pompası gibi özel ekipmanlar gereklidir.
• Yönetmelik ve izinler: Yapının statik kontrolü, dış ünite montajı için bina yönetimi onayı gibi gereklilikler yerine getirilmelidir. Birçok apartmanda dış ünite için site yönetiminin izni veya gürültü yönetmeliğine uygunluk şartı olabilir.

Bu hazırlık aşamalarında yapılacak küçük bir ihmalkarlık bile sonradan büyük sorunlara yol açar. Örneğin yanlış kapasite seçimi, yetersiz elektrik hattı, eksik malzeme montajı uyumsuz hale getirebilir. Bu sebeple planlama adımı titizlikle geçilmelidir.

Montaj Yerinin Seçimi

Klima iç ve dış üniteleri için seçilen konumlar, cihazın verimliliği ve kullanım rahatlığı açısından büyük önem taşır. İç ve dış ünitenin konumu belirlenirken aşağıdaki kriterler göz önünde bulundurulmalıdır:

• Drenaj hattı ve su akışı: İç ünitenin takılacağı yerde, ünitenin drenaj tavasından dışarıya doğru eğimli bir yol olmalıdır. Borunun yavaşlamadan akması için her iki ucu yatay olmayacak şekilde en az %1–2 eğimle yerleştirilmelidir. Aksi halde biriken su taşma yaparak duvarları ve zemini ıslatabilir.
• Havanın doğrudan temas etmemesi: İç üniteden çıkan havanın doğrudan oturma veya yatak düzeninde duran kişilerin üzerine gelmemesine dikkat edin. Örneğin yemek masası, çalışma masası veya koltukların üzerine doğrudan hava üfleyecek konuma monte etmeyin. Bu durum, uzun süreli kullanımda rahatsız edici ya da sağlık sorunlarına yol açıcı olabilir.
• Yanıcı ve nemli ortamlardan uzaklık: İç üniteyi asacağınız duvar, mutfak, banyo gibi aşırı yağlı, buharlı veya nemli ortamların yakınında olmamalıdır. Ayrıca yanıcı gaz borularından, ocak ve fırın gibi cihazlardan uzakta montaj yapılmalıdır. Aşırı nemli bir ortamda sürekli yoğuşma oluştuğunda küf ve korozif etki riski artar.
• Elektronik cihazlardan uzaklık: Kablosuz cihazlar, radyo vericiler veya yüksek frekanslı ekipmanlar klima yakınına monte edilmemelidir. Bu tip cihazların elektromanyetik parazitleri klimanın sensörlerini veya devrelerini olumsuz etkileyebilir.
• Güneş ışığı: İç ünite doğrudan güneş ışığı almayacak bir duvara monte edilmelidir. Güneş gören bir konumda ünite aşırı ısınarak kompresörü gereksiz zorlar. Gölgelik veya içe bakan bir duvara montaj, cihaz ömrünü ve performansını olumlu etkiler.
• Hava dolaşımı: İdeal iç ünite konumu, odanın çeşitli noktalarını kapsayacak şekilde hava akışı sağlamalıdır. Mümkünse oda ortasına yakın bir duvar veya kapı/pencere hizasındaki bir bölge tercih edilebilir. Duvar köşeleri veya mobilyalar hava akışını engelleyebilir.
• Yükseklik ve erişim: İç ünite genelde zeminden 2–2.5 metre yükseğe monte edilir. Bu yükseklik, iç mekandaki soğuk veya sıcak havanın homojen dağılımını sağlar. Aynı zamanda ünite filtresinin ve iç aksamlarının bakım sırasında kolayca erişilebilir olması göz önünde bulundurulmalıdır.
• Dekorasyon uyumu: İç ünite yerleştirilirken duvarın statik yapısı kadar dekoratif yapısı da düşünülmelidir. Klima, duvar kağıdı veya boya gibi dekoratif unsurlara zarar vermeyecek şekilde asılmalı, kablolar düzgün kanallardan geçirilerek gizlenmelidir.

İç ünitenin yeri belirlenirken kullanıcı tercihleri de dikkate alınmalıdır. Örneğin salon veya yatak odası gibi sosyal alanlarda kullanıcı, klimanın odanın hangi tarafında olmasını istediğini belirtebilir. Teknik açıdan mümkün olan talepler doğrultusunda montaj yapılır; eğer kullanıcı istediği konum teknik olarak uygun değilse bu duruma gerekçeleriyle açıklık getirilmelidir.

Dış ünite konumu seçilirken de şu kriterler göz önünde tutulmalıdır:

• Bol hava sirkülasyonu: Dış ünite açık havada, etrafında en az 30–50 cm boşluk kalacak şekilde konulmalıdır. Dar bir köşeye veya kapalı alana yerleştirmek, havalandırmayı kısıtlayarak performansı düşürür.
• Güneşten korunma: Dış ünite uzun süre direkt güneş görebileceği bir yere monte edilmemelidir. Gölgelik bir çatı altı veya ağaç gölgesi, yazın ünite ısınmasını engelleyerek verimi artırır.
• Gürültü duyarlılığı: Dış ünite fan sesi yayar. Bu nedenle komşu odaların bulunduğu duvarlardan ve yatak odası cephelerinden mümkün olduğunca uzak bir yere monte edin. Ünite ile duvar arasında titreşim önleyici takozlar kullanarak ses geçişini azaltın.
• Sağlam montaj platformu: Dış ünite zemine monte edilecekse en az 10–15 cm yükseltilmiş bir beton veya betonarme platform üzerinde olmalıdır. Duvara asma yapılacaksa ankrajların dış ünitenin ağırlığının en az 4–5 katını taşıyacak sağlamlıkta olması gerekir. Konsol ve levhaların düzgün hizalanması, ünitenin devrilmesini önler.
• Isı kaynaklarından uzaklık: Dış ünite, kazan bacası veya egzoz çıkışları gibi ekstra ısı yayan noktaların yakınında olmamalıdır. Aksi halde bu ısılar dış ünitenin sıcak soğutucu yüzeylerine ulaşarak soğutma verimini düşürebilir.
• Kolon ve statik elemanlara dikkat: Dış ünite taşıyıcı kolonlara veya binanın kritik yapısal elemanlarına zarar vermeyecek şekilde sabitlenmelidir. Özellikle betonarme duvarlarda çimento tozu ve delinme kuvvetine dikkat edilmelidir.
• Kolay bakım ve onarım: Ünite çevresinde servis personelinin rahatça dolaşabileceği bir boşluk bırakılmalıdır. Filtre veya fan temizliği gerektiğinde üniteye serbestçe erişilebilmelidir.
• Drеnaj çıkışı: Dış ünite montajı sırasında, iç üniteden gelen drenaj hortumunun güvenli bir şekilde dışarı çıkarıldığından emin olunmalıdır. Böylece iç ünitedeki kondens suyu dışarı tahliye edilir.

Elektrik Tesisatı

Klima montajının güvenli bir şekilde tamamlanabilmesi için elektrik altyapısı çok önemlidir. Dikkat edilmesi gereken elektriksel noktalar şunlardır:

• Ayrı sigorta ve kesit: Klimalar yüksek akım çekebilir. Bu nedenle her klima için ayrı bir sigorta hattı çekilmeli, sigorta amper değeri klimaya uygun seçilmelidir. Tek fazlı sistemlerde genelde 2.5–4.0 mm² bakır kablo, üç fazlı sistemlerde uygun kesitli üç fazlı kablo kullanılmalıdır.
• Priz veya direkt bağlantı: İç ünite yakınında topraklı priz bulunabilir; aksi takdirde klima kabloları doğrudan elektrik kutusuna bağlanmalıdır. Elektrik kutusunun erişilebilir olması, bakım için gereklidir. Bağlantı kabloları gerektiğinde uzatılmamalı veya anahtarsız uzatma kablosu kullanılmamalıdır.
• Topraklama: Klimanın mutlaka güvenilir bir topraklama hattına sahip olması gerekir. Topraklama kablosu, panodaki topraklama şeridine sağlam şekilde bağlanmalıdır. Topraklama olmayan sistemlerde kaçak akım riski artar.
• Koruma ve şalt: Klimaya özel termik manyetik koruma (otomatik sigorta veya MCCB) kullanılmalı, aşırı akım ve kısa devre koruması sağlanmalıdır. Faz toprak veya faz-faz arası kaçakları önlemek için kaçak akım rölesi (RCCB) de önerilir.
• İç ve dış ünite kabloları: İç üniteden dış üniteye giden enerji ve kumanda kabloları üretici talimatına uygun çapta olmalıdır. Bu kablolar tesisat kanalında veya spiral boru içinde düzenli bir şekilde döşenmelidir.
• Kablolama düzeni: Elektrik ve sinyal kabloları, bakır boru hattı ile birlikte bantlanarak geçirilir. Aşırı gerilim veya gevşeme olmamalıdır; kablolar katlanırken küçük yarıçaplı bükümlerden kaçınılmalıdır.
• Test ve kontrol: Montaj sonunda gerilim ve akım ölçümü yapılmalı, hangi fazın hangi boruya bağlandığı kontrol edilmelidir. Elektrik kaçak test cihazı ile kontroller yapılmalıdır.

Montajı yapacak elektrik teknisyeni, her klimanın bağlantı şemasını (üretici kılavuzunu) takip etmelidir. Yanlış kablolama veya topraklama unutulursa cihaza kalıcı zarar verebilir ve kullanıcı güvenliğini tehlikeye atabilir.

Bakır Boru ve Soğutkan Tesisatı

İç ve dış üniteler arasındaki soğutucu akışını sağlayan bakır boru hattı, doğru yöntemlerle monte edilmelidir. Dikkat edilmesi gereken noktalar:

• Doğru çap ve malzeme: İç/dış ünite seti içinde genelde 3/8” (sıvı hattı) ve 1/4” (gaz hattı) çapında bakır borular bulunur. Kaliteli ve temiz bakır boru kullanılmalıdır. Boruların içinde pas veya talaş olmamasına dikkat edin.
• Boru uzunluğu: Üretici tarafından belirtilen maksimum boru uzunluğu aşılmamalıdır. Uzun boru hatları sistem basıncını düşürür ve performansı azaltır. Özellikle uzun mesafeler gerektiren uygulamalarda ek soğutucu hesaplanması veya ara bağlantı yapılmalıdır.
• Boru bükümü: Bakır borular bükülürken manşonlu boru bükme aleti kullanılmalı, keskin köşelerden kaçınılmalıdır. Kıvrım radyusu daraltılmamalı, boru zayıflamasını önlemek için geniş yaylarla bükülmelidir.
• Kaynak (brazing): Boruların içten sızdırmaz olması için bakır kaynak (brazing) yapılmalıdır. Kaynak öncesinde sistem azot gazıyla basınçlandırılmalı, oksijen ortamdan uzaklaştırılmalıdır. Kaynaktan sonra borular tekrar azotla kontrol edilip kaçak varsa düzeltilir.
• İzolasyon: Bakır boruların tamamı (sıvı ve gaz hattı) uygun kalınlıkta izolasyon ile kaplanmalıdır. Izolasyon, enerji kaybını önler ve boru yüzeyinin terlemesini engeller. Özellikle dış ortamda kalan boru hattı kalın izole malzemeyle sarılmalıdır.
• Vakumlama: Bağlantılar tamamlandıktan sonra vakum pompası ile boru hattı içine çekilen hava ve nem uzaklaştırılır. Vakum işlemi en az 30 dakika sürmeli, sistem 500 micron altına çekilmelidir. Vakum işlemi, soğutucu eklenecek ortamın tamamen saf olmasını sağlar.
• Soğutucu şarjı: Vakum tamamlanınca, üreticinin belirttiği türde ve miktarda soğutucu gaz sisteme şarj edilir. Bu miktar genellikle fabrika şarj miktarıdır; boru uzunluğu üretici toleransını aştığında ek soğutkan ilave edilmelidir. Yeni sistemlerde R32 gibi çevreci gazlar tercih edilirken, daha eski R410A sistemlerinde bu gaz kullanılmaya devam edilir.
• Kaçak testi: Tüm bağlantılar sıkıldığında sistem bir kez daha basınçlı azot veya soğutucu ile test edilmelidir. Kaçak tespit eden sabunlu su spreyi veya elektronik dedektörle hatlar taranmalıdır.

Montaj tamamlandığında herhangi bir gaz kaçağı olmadığından emin olunmalıdır. Ayrıca iç ünitenin evaporatör tavası ve dış ünitenin kompresör yağ seviyesi kontrol edilerek montaja devam edilmelidir.

Drenaj Sistemi

İç ünitede soğuma esnasında evaporatör üzerinde biriken nem, iç ünite altındaki drenaj tavasına akar. Bu suyun uygun bir drenaj borusuyla binanın dışına taşınması gerekir. Drenaj sistemi ile ilgili önemli noktalar şunlardır:

• Eğimli döşeme: Drenaj borusu mutlaka iç üniteden çıkan suyun aşağı doğru akacak şekilde eğimli döşenmelidir. Genellikle %1–2 (yaklaşık 1–2 cm/m) eğim yeterlidir. Bu eğim, suyun boru içinde birikmeden akmasını sağlar; aksi halde tıkanma ve taşma riski ortaya çıkar.
• Koku önleme: Drenaj borusu doğrudan kanalizasyon tesisatına bağlanacaksa, içeriden gelebilecek pis kokuları önlemek için S veya P-trap (su kapanı) kullanılmalıdır. Alternatif olarak boru ucu dışarıda açık bırakılmışsa, su sızmasını önlemek için uygun bir kapan veya valf koyulmalıdır.
• Malzeme: Drenaj borusu genellikle PVC veya PVA esnek hortumdur. Bu hortum, iç ünitenin altındaki çıkışa sıkıca takılmalı; ek yerlerinde sızıntı olmayacak şekilde sabitlenmelidir. Boru kesilip bağlanırken contaların yerine tam oturduğundan emin olunmalıdır.
• Yerleşim ve izolasyon: Drenaj hattı binaların dışına ulaşırken, uzun mesafelerde yalıtılmalıdır. Eğer boru açık alandan geçiyorsa donma riskine karşı izolasyon yapılabilir. Ayrıca düşey inişlerde yüksek basınç birikimi olmaması için tasarlanmış drenaj adaptörleri kullanılabilir.
• Kontrol: Montaj bitince, iç ünitenin tavasına su dökülerek drenaj akışı test edilmelidir. Su, borudan kesintisiz şekilde akmalı; herhangi bir kaçağı veya tıkanıklığı derhal giderilmelidir.

Drenaj hattı montajı doğru yapılmadığında iç ünitenin bulunduğu mekan rutubetlenir. Küf, korozyon ve kötü koku oluşumu gibi sorunlar yaşanmaması için drenaj borusu titizlikle düzenlenmelidir.

Montaj Uygulama Aşamaları

Montaj işlemi özenli bir planlama ve ön hazırlıktan sonra adım adım uygulanmalıdır. Aşağıda tipik bir split klima montajı adımları sıralanmıştır:

1. İç ünite montaj sacının sabitlenmesi: İç ünitenin duvara monte edileceği yer işaretlenir. Montaj plakası uygun deliklerle duvara sabitlenir ve dübellerle sağlamlaştırılır. Plaka yatay olarak monte edilmeli, seviye kontrolü yapılmalıdır.
2. Drenaj borusunun bağlanması: İç ünitenin drenaj tavasına uyumlu bir boru takılır. Bu boru, önceden belirlenen güzergaha yönlendirilerek eğimli bir şekilde sabitlenir. Böylece kondens suyun birikmeden akışı sağlanır.
3. Bakır boruların montajı: İç üniteden çıkan bakır borular, flanş contası veya kaynakla iç üniteye bağlanır. Boruların izolasyonu yapılır ve duvar veya tavan geçişleri için uygun koruyucu kanallar veya manşonlar kullanılır.
4. İç ünitenin asılması: Duvara sabitlenen montaj plakası üzerine iç ünite dikkatlice yerleştirilir. Ünitenin plakaya tam oturduğundan, sabitleme çubuklarının yerine tamamen geçtiğinden emin olunmalıdır. Gerekirse ünite hafifçe ileri-geri itilerek yerine kilitlenir.
5. Dış ünitenin yerleştirilmesi: Dış ünite, önceden belirlenen platform veya konsola dikkatlice yerleştirilir. Ünitenin doğru pozisyonda durması sağlanır ve civatalarla sabitlenir. Montaj yüzeyi düz ve dengeli olmalıdır.
6. Bakır boru ve elektrik bağlantılarının yapılması: İç ve dış ünitelerin boru uçları birleştirilir. Argon veya azot atmosferinde kaynak yapılır veya flanş cıvataları sıkılır. İç üniteden dış üniteye giden enerji ve kumanda kabloları bağlantı klemenslerine uygun şekilde bağlanır. Bağlantı demeti plastik bant veya spiral boru ile düzenli şekilde sabitlenir.
7. Vakum ve soğutkan şarjı: Boru bağlantıları tamamlandıktan sonra vakum pompası ile sistem havası çekilir. Vakum işlemi sonrası soğutucu gaz şarjı yapılır. Montaj ekibi, üretici verilerine uygun basınç ve sıcaklıkları gözleyerek şarjı tamamlar.
8. İç ve dış ünite kapaklarının yerleştirilmesi: Tüm bağlantılar yapıldıktan sonra hem iç ünitenin hem dış ünitenin kapak panelleri yerine takılır. Paneller düzgünce sabitlenir ve montaj bölgesi temizlenir.

Bu aşamalar sırasında dekoratif yüzeylerin zarar görmemesine özen gösterilir. Örneğin duvara battaniye örtülerek çizilme riski azaltılabilir. Montaj bitince ortamın ve cihazın toz, talaş veya su gibi kalıntılardan arınmış olması sağlanır.

Kontroller ve Test

Montaj tamamlandıktan sonra klimayı çalıştırmadan önce kapsamlı testler yapılmalıdır. Bu kontroller, ileride çıkabilecek sorunları önceden belirlemeye yardımcı olur:

• Elektriksel kontrol: Tüm kabloların bağlantı noktaları sağlam olmalı, elektrik panosu üzerindeki sigortalar uygun değerde seçilmeli ve bağlantılar doğru faz-mono olarak bağlanmalıdır. Topraklama kesintisiz olmalıdır.
• Gaz kaçak testi: Sisteme azotla basınç verilerek bağlantı noktalarında kaçak kontrolü yapılır. Sabunlu su sürülerek kabarcık oluşumu gözlemlenir. Herhangi bir kaçakta bağlantı ekleri gözden geçirilir.
• Vakum testi: Vakum pompası durduktan sonra sistemi belirli bir süre gözlemleyin. Manometredeki basınç düşüşü varsa sistem tam sızdırmaz değildir ve tekrar kontrol edilmelidir.
• Çalışma testi: Klima soğutma ve ısıtma modlarında çalıştırılır. İç üniteden çıkan hava sıcaklığı ölçülür; dış ünitenin basınç-debi değerleri kontrol edilir. Kompresör ve fan sesleri normal seviyede olmalıdır.
• Drenaj testi: İç ünitenin altında biriken su kontrol edilerek borudan akışı gözlenir. Drenaj hattında sızıntı veya tıkanıklık olmadığından emin olunur.
• Son ölçümler: Cihazın çalışırken çektiği akım ve gerilim ölçülüp katalog değerleriyle karşılaştırılır. Klima verimlilik göstergeleri (örneğin Delta T farkı) incelenir.

Tüm bu test ve ölçümler onaylanmadan montaj işlemi bitmiş sayılmaz. Herhangi bir uyumsuzluk tespit edilirse sorun giderilip testler tekrarlanmalıdır.

Yetkili Servis ve Bakım Önemi

Klima montajının yetkili ve uzman teknik servis tarafından yapılması, cihazın güvenli ve verimli çalışması için şarttır. Yetkili servis teknisyenleri markanın belirlediği montaj kurallarına uygun çalıştığından montaj hatalarından kaynaklanacak arızalar en aza iner. Ayrıca yetkili servis montajı, cihaz garantisinin geçerliliğini de korur. Yetkili hizmet alınmadığı durumlarda garanti dışı onarım masrafları doğabilir.

Montaj sonrası klima kullanıcıya cihazın çalışma prensipleri, kumanda paneli ve bakım bilgileriyle ilgili gerekli eğitim verilmelidir. Filtrelerin nasıl çıkartılıp temizleneceği, enerji tasarrufu sağlayan kullanım şekilleri anlatılmalıdır. Kullanıcıya klimayı ilk çalıştırma ve kapatma, sinyal arızaları gibi konularda basit bilgi verilmesi, ileride çıkacak sorunların önüne geçer.

Cihazınızın performansını maksimum tutmak için yılda en az bir kez bakım yapılması önerilir. Periyodik bakımda iç ünite temizliği, dış ünite bakım, soğutkan basıncı kontrolü, elektrik bağlantılarının sıkılığı gibi işlemler yapılır. Bu sayede klima her zaman ilk günkü verimle çalışır ve beklenmeyen arızalar önlenir.

Yaygın Montaj Hataları ve Sonuçları

Klima montajında yapılan hatalar, cihaz performansını ve ömrünü kısaltır. En çok karşılaşılan hatalar şunlardır:

• Uygunsuz iç ünite konumu: Klimanın tavana çok yakın veya çok alçak monte edilmesi hava akışını bozabilir. Ayrıca iç üniteyi, direkt insan akışının üzerinden veya TV gibi elektronik cihazların üstüne yerleştirmek hastalıklara neden olabilir.
• Sağlam olmayan montaj tablası: İç üniteyi taşıyan plaka yeterli genişlikte veya uygun ankrajlarla sabitlenmemişse, ünite ağırlaşınca düşebilir. Tablo taşıyıcı kolonlara veya ince duvarlara delinmemeli, sağlam beton ya da tuğla bölgelere sabitlenmelidir.
• Yetersiz izolasyon: Bakır boruların ve drenaj hattının izolasyonu eksik veya düşük kaliteli malzemeden yapılırsa, iç ünitede yoğunlaşan su damlaları boruya, duvarlara veya tavana zarar verebilir.
• Gereğinden uzun veya kısa boru hattı: Ölçümler eksik yapılır ve üretici tarafından tavsiye edilen boru uzunluğu ihmal edilirse, sistem verimsiz çalışır veya kompresöre fazla yük biner. Boru çok uzun olunca basınç düşer, çok kısa olunca mekanik gerilim oluşabilir.
• Vakumsuz montaj: Montaj sonrası vakum işleminin yapılmaması, sistemdeki havanın ve nemin kalmasına neden olur. Bu durum hem bakım gerektirir hem de soğutucu gazın özelliklerini bozar; performans düşer ve kompresörde arıza riski yükselir.
• Yanlış gaz şarjı: Hatalı gaz şarjı (fazla veya eksik miktar) klimanın verimsiz çalışmasına ve sık arızalanmasına yol açar. Soğutucu gazın türü için de klimanın tasarlandığı tip kullanılmalıdır, aksi takdirde cihaz zarar görebilir.
• Zayıf elektrik bağlantısı: Elektrik kablolarının yanlış kesitte olması, gevşek bağlantı veya topraklama yapılmaması yangın tehlikesini artırır. Aynı devrede çok fazla cihaz bağlanmışsa gerilim düşebilir ve sigorta atabilir.
• Yetersiz drenaj eğimi: Drenaj borusunun yeterli eğimle döşenmemesi su birikintilerine neden olur. Bu da iç üniteden taşan suya, küf oluşumuna ve rutubete yol açar.
• Dış ünite montaj hataları: Dış ünite zemine kötü sabitlenmiş veya dengesiz bir platforma yerleştirilmişse titreşim ve gürültü artar. Ayrıca ankraj vidalarının sıkılığı ve sağlamlığı kontrol edilmelidir. Çevrede yoğun toz veya sıcak ortam varsa dış ünite korunaklı bir konuma yerleştirilmelidir.
• Bakım ve temizlik ihmal edilmesi: Montajdan sonra düzenli bakım yapılmaması ve filtre temizliğinin atlanması, cihaz verimini düşüren en sık gözden kaçan problemdir. Kirli filtreler hava akışını kısıtlar ve klimanın ömrünü kısaltır.

Bu hatalardan kaçınmak için montaj her aşamada kontrol edilmelidir. Uzun vadede bu önlemler enerji tasarrufu sağlar ve konforu artırır.

Güvenlik ve Dikkat Edilmesi Gereken Diğer Hususlar

Klima montajı sırasında hem cihazın hem de personelin güvenliği için bazı ek önlemler alınmalıdır:

• Elektrik kesimi: Montaja başlamadan önce ilgili devre sigortası kapatılmalı, işlem sırasında elektrik enerjisi tamamen kesilmelidir. Elektrik kesme işlemi kazaları önlemek açısından hayati önemdedir.
• Koruyucu ekipman kullanımı: Montaj personeli uygun iş eldiveni, gözlük ve iş ayakkabısı giymelidir. Özellikle kaynak işlemleri sırasında kaynak gözlüğü, boru büküm işlemlerinde uygun aletler kullanılmalıdır.
• Yüksekte çalışma güvenliği: İç ünite montajı için merdiven veya platform kullanılırken dengeye dikkat edilmelidir. Ağır parçaların kaldırılması sırasında düşme riski yüksek olduğundan, mümkünse iki kişi çalışmalıdır.
• Ağır yük kaldırma: Dış ünite genellikle ağır bir ünitedir; tek başına kaldırılmamalıdır. Vinç veya el arabası gibi kaldırma ekipmanları kullanılmalı, manuel taşıma esnasında birden fazla kişi yardımı alınmalıdır.
• Yanıcı maddelerden kaçınma: Kaynak yapılan yerde yanıcı malzemeler bulundurulmamalıdır. Gaz kaynağı yapılıyorsa etrafa yanıcı gaz sızıntısı olmadığından emin olunmalıdır.
• İşaretleme ve çevre güvenliği: Montaj alanı uygun şekilde işaretlenmelidir. Özellikle yüksek yerlere çıkarken baş çarpma veya düşmeyi önleyecek uyarılar konulmalıdır.
• Hava akımı ve konfor: İç üniteyi monte ettiğiniz odada, montaj sırasında oluşabilecek toz ve gazlardan etkilenen kişiler varsa, ortam havalandırılmalı veya geçici olarak boşaltılmalıdır. Montaj uzun süre devam edecekse, bir süre klimayı çalıştırıp temiz hava sağlamalısınız.
• Yasal düzenlemeler: Montaj yapılan yapıya ilişkin elektrik tesisatı yönetmeliği ve gaz düzenlemeleri mutlaka göz önünde bulundurulmalıdır. Özellikle yeni AB ülkelerinde F-gaz yönetmeliği gibi soğutucu gaz kullanımına dair yükümlülükler bulunabilir.

Güvenlikli çalışma koşulları, montaj sırasında oluşabilecek iş kazalarını önler. Bu nedenle işaretlere uyulmalı, genel iş sağlığı ve güvenliği kuralları ihmal edilmemelidir.

Montaj Araç ve Gereçleri

Klima montajında aşağıdaki araç ve gereçler sıklıkla kullanılır. Eksiksiz ekipman, montajın sorunsuz tamamlanmasını sağlar:

• Matkap ve dübel: Duvar delmek için güçlendirilmiş matkap ve iklim ünitesini asmak için gerekli dübel-vida seti.
• Boru kesici ve bükücü: Bakır boruları istenilen uzunlukta kesmek ve hassas bir şekilde bükmek için kullanılan özel aletler.
• Kaynak ekipmanı: Bakır boruları birleştirmek için oksijen-asetilen veya propan kaynak seti, ayrıca kaynak yapılırken ortamı inert gaz ile doldurmak için azot tüpü.
• Vakum pompası ve manometre: Sistemdeki havayı temizlemek üzere vakum pompası; basınç ölçmek için yüksek/düşük basınç manometreleri.
• Somun anahtarı ve aletler: İç ve dış ünite bağlantı vidalarını sıkmak için uygun boyutta anahtar takımları.
• Kablo bağlama ve bantları: Elektrik kabloları ve bakır boru demetlerini düzenlemek için nylon kelepçeler ve izolasyon bantları.
• Seviye terazisi ve metre: İç ünitenin düzgün asılması için su terazisi; montaj ölçümlerini almak için metre veya lazer ölçüm cihazı.
• Güvenlik ekipmanları: Koruyucu gözlük, toz maskesi, iş eldiveni, iş ayakkabısı gibi kişisel koruyucu donanımlar.
• Test cihazları: Elektrik akımı ölçümü için pens ampermetre; kaçak testi için dedektör veya köpük spreyi; gerilim ölçümü için multimetre.
• Temizlik malzemeleri: Montaj sonrası alanı temizlemek için bez, süpürge, deterjanlı su gibi malzemeler.

Montajın aksamaması için bu araçların eksiksiz ve iyi çalışır durumda olması gerekir. Özellikle vakum pompası ve manometre seti, montaj sırasında kritik önem taşır. Çevreye zarar vermemek için kullanılmış gaz tüpü veya atık malzemelerin usulüne uygun geri dönüşümüne de dikkat edilmelidir.

Ek Öneriler ve İpuçları

• İç üniteyi monte ederken, yakındaki pencere veya kapıyı doğrudan hedef almamaya çalışın. Böylece klima üfleme açısı daha geniş alana yayılarak verimli soğutma/ısıtma sağlar.
• İç ünite yüksekliğini sabit tutun. Çok düşük veya çok yüksek montaj, sensörlerin yanlış okumalarına yol açabilir. Üretici klavuzunda önerilen yükseklik aralığına uyun.
• Dış üniteyi beton veya sağlam yüzey üzerine yerleştirin. Duvar tipi montaj için duvarda çatlak veya gevşek harç olmamasına dikkat edin. Montaj sırasında duvarda yeni çatlak oluşmaması için matkap ucu kalitesi ve basıncı kontrol edilmelidir.
• Drenaj borusunu izolasyon bandı ile kaplayarak donmayı önleyebilirsiniz. Özellikle kış aylarında dış ünitenin altına yakın su borusu donmaya karşı yalıtılmalıdır.
• İç ünite filtrelerini kolayca çıkarıp takabilmek için montaj vidalarını çok sıkı sıkmayın. Bakım sırasında filtre değişimi ve temizlik için bu açı önemlidir.
• Montajdan sonra klima fişi ilk kez takıldığında, 2–3 dakika sonra cihaza enerji verin. Bu geçikme, sistemin içindeki basıncı dengelemesine yardımcı olur.
• Filtreler ve panellerin temizliğine özen gösterin. Montaj sonrası iç ünitenin içine kaçan tozları temizleyin. Cihazı çalıştırmadan önce tüm panellerin yerinde ve sıkı olduğuna emin olun.
• Klima kapasitesi arttıkça hem boru çapı hem de sigorta amperi büyütülmelidir. Aşağıdaki tablo, yaygın klima güçleri ile önerilen kablo kesitlerini ve sigorta değerlerini göstermektedir.

Aşağıdaki tabloda tipik split klimalar için tahmini güç değerleri ile gereken kablo kesitleri verilmiştir. Bu değerler genel bir kılavuz niteliğindedir; kesin hesaplamalar ortam koşullarına göre farklılık gösterebilir.

Benzer şekilde, klimaya özel sigorta veya devre kesici değerleri de cihazın kapasitesine göre seçilmelidir:

Çevresel ve Yasal Standartlar

Klima montajında uyulması gereken bazı ulusal ve uluslararası standartlar ile yasal gereklilikler vardır:

• TS ve EN standartları: Klimanın montajında kullanılan malzemeler (borular, izolasyon, elektrik aksamı vb.) ilgili TS EN normlarına uygun olmalıdır. Örneğin soğutucu gaz tesisatıyla ilgili TS EN 378 standardı incelenmelidir. Montaj, üretici kılavuzunda belirtilen güvenlik yönergelerine göre yapılmalıdır.
• Enerji verimliliği mevzuatı: Bazı ülkelerde yeni klima cihazlarında enerji etiketleri zorunludur. Klima montajı bu enerji sınıfını etkilemeyecek şekilde yapılmalı; ayrıca binalarda istenen ısıtma-soğutma performansı korunmalıdır.
• Atık ve geri dönüşüm: Montaj sırasında ortaya çıkabilecek eski soğutucu gazlar (örneğin eski bir klimanın R22 gazı) ve ambalaj atıkları yetkili kurumlarca yönetilmelidir. Tehlikeli atık niteliğindeki soğutucular, ilgili yönetmelikler gereğince geri kazanılmalıdır.
• F-Gaz yönetmeliği: Avrupa Birliği ülkelerinde F-Gaz yönetmeliği gereğince soğutucu gazların kaydının tutulması zorunludur. Yapılan her bakım ve gaz dolumu kayıt altına alınmalı, cihazdaki gaz miktarı belgelenmelidir.
• Yetki belgeleri: Bazı bölgelerde montaj yapan teknisyenlerin sertifikalı olması zorunludur. Özellikle büyük kapasiteli VRF/VRV sistemleri gibi cihazların montajı için lisanslı eleman gereklidir.
• Sigorta ve garanti: Yapılacak iş için iş güvenliği sigortası yapılmalı, klimanın montaj servisi ve elektrik tesisatı için uygun sigorta kapsamı sağlanmalıdır. İşin belgelenmesi, olası hasar durumlarında hak iddiasını kolaylaştırır.

Bu standart ve yönetmelikler, hem kullanıcı güvenliğini hem de çevrenin korunmasını amaçlar. Uygun prosedürlere uyulmadan yapılan montaj, ileride yasal sorunlara veya çevre kirliliğine yol açabilir.

Sonuç

Klima montajı, sıradan bir işlem gibi görülebilir; ancak aslında her adımı titizlik ve uzmanlık gerektirir. İç ve dış ünitelerin konumlandırmasından elektrik bağlantılarına, boru tesisatından drenaj hattına kadar her noktaya dikkat edilmelidir. Doğru yapılmayan montaj, enerji tüketimini artırır, sık arızalara ve konforsuzluğa neden olur. Bu sebeple klima montajında mümkün olduğunca yetkili ve deneyimli ekiplere iş vermeli, montaj öncesi ve sonrası kontrolleri eksiksiz yapmalısınız. Başarılı bir kurulum ile klima cihazınız uzun yıllar boyunca güvenilir ve verimli bir şekilde çalışacaktır.